Theo các báo cáo truyền thông nước ngoài, chính phủ Việt Nam gần đây cho biết mục tiêu công suất lắp đặt điện mặt trời dự kiến triển khai từ năm 2031 đến năm 2045 là quá cao và cần được điều chỉnh giảm phù hợp để dành thêm không gian thị trường cho phát điện gió.
Trong một thông cáo được văn phòng chính phủ Việt Nam công bố cách đây vài ngày, Phó Thủ tướng Việt Nam Lê Văn Thành cho biết công suất lắp đặt hệ thống điện mặt trời được đặt ra trong "Quy hoạch tổng thể phát triển điện lực quốc gia VIII giai đoạn 2021-2030" là quá cao.
Bộ Công Thương Việt Nam thông báo ngày 21 tháng 2 rằng từ nay đến năm 2030, Việt Nam dự kiến triển khai 146GW công suất lắp đặt hệ thống quang điện, giảm 9GW so với kế hoạch đã công bố vào tháng 11 năm ngoái. Đến năm 2045, công suất lắp đặt dự kiến của hệ thống quang điện sẽ đạt 352GW. Bộ Công Thương Việt Nam cho biết từ năm 2031 đến năm 2045, điện năng từ quang điện sẽ chiếm 25% tổng sản lượng điện của Việt Nam.
Phó Thủ tướng Lý Văn Khánh nhận định Việt Nam nên giảm tỷ lệ công suất lắp đặt hệ thống quang điện và tăng tỷ lệ điện gió ngoài khơi.
Theo số liệu của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), tính đến năm 2021, Việt Nam là một trong 10 quốc gia có quy mô triển khai điện mặt trời lớn nhất thế giới, với tổng công suất lắp đặt đạt 16.504MW, chiếm 2,3% toàn cầu.
Bộ Công nghiệp và Thương mại Việt Nam đã nộp bản dự thảo đầu tiên của "kế hoạch tổng thể phát triển điện lực VIII" lên chính phủ vào tháng Ba năm ngoái. Kể từ đó, kế hoạch đã được sửa đổi bốn lần.
Ngoài ra, Bộ Công nghiệp và Thương mại Việt Nam đã đề nghị hoãn việc thực hiện kế hoạch đến quý hai năm nay.
Việt Nam Điều Chỉnh Chiến Lược Năng Lượng: Cắt Giảm Mục Tiêu Điện Mặt Trời, Mở Rộng Điện Gió Ngoài Khơi
Hà Nội, ngày 5 tháng 11 năm 2025 – Việt Nam đã điều chỉnh lại lộ trình năng lượng tái tạo, giảm mục tiêu lắp đặt điện quang điện (PV) đồng thời đẩy nhanh phát triển điện gió ngoài khơi. Sự thay đổi này, do Bộ Công Thương công bố, phản ánh sự điều chỉnh chiến lược nhằm giải quyết các hạn chế về lưới điện, khan hiếm đất đai và những thách thức kinh tế trong lĩnh vực điện mặt trời. Quyết định này đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong quá trình chuyển dịch năng lượng của Việt Nam, khi quốc gia này tìm cách cân bằng giữa nhu cầu trong nước và cam kết khí hậu quốc tế.
Mục Tiêu Điện Mặt Trời Được Điều Chỉnh: Một Bước Lùi Chiến Lược
Theo kế hoạch cập nhật, mục tiêu công suất điện mặt trời năm 2025 của Việt Nam đã được điều chỉnh giảm từ 20 gigawatt (GW) xuống còn 15 GW, trong đó các hệ thống điện mặt trời trên mái chiếm 40% tổng lượng. Điều chỉnh này diễn ra sau nhiều năm tăng trưởng nhanh chóng gây áp lực lên lưới điện quốc gia, dẫn đến tình trạng cắt giảm sản lượng và thua lỗ tài chính cho các nhà phát triển dự án.
Sự thay đổi chính sách này bắt nguồn từ những thách thức thực tế. Sự bùng nổ công nghiệp của Việt Nam, đặc biệt tại các tỉnh như Bắc Ninh, đã khiến nhu cầu điện hàng năm tăng hơn 13%, nhưng quỹ đất dành cho các trang trại điện mặt trời quy mô lớn ngày càng khan hiếm. Ngoài ra, quyết định năm 2025 của chính phủ về việc giảm giá mua điện (feed-in tariff) cho các dự án điện mặt trời tới 34%—từ 7,09–9,35 xu mỗi kWh xuống còn 4,69–6,48 xu—đã làm giảm động lực đầu tư. Động thái này đã vấp phải phản ứng mạnh từ các nhà đầu tư nước ngoài, bao gồm Fuji Electric của Nhật Bản và B.Grimm của Thái Lan, những người cho rằng việc giảm giá là 'đơn phương và gây thiệt hại'.
Động thái thị trường nội địa cũng đóng một vai trò nhất định. Ngành công nghiệp năng lượng mặt trời của Việt Nam, trước đây phụ thuộc vào nhập khẩu từ Trung Quốc, hiện đang đối mặt với xuất khẩu đình trệ do các rào cản thương mại. Năm 2025, lượng vận chuyển PV từ Trung Quốc sang Việt Nam giảm 48%, trong khi các nhà sản xuất trong nước gặp khó khăn khi cạnh tranh với các tập đoàn lớn toàn cầu như Jinko Solar và Longi.
Điện gió ngoài khơi: Phía trước mới
Ngược lại, điện gió ngoài khơi đang nổi lên như ưu tiên hàng đầu của Việt Nam. Chính phủ đặt mục tiêu lắp đặt 1,3 GW công suất ngoài khơi vào năm 2025 và 6 GW vào năm 2030, tập trung vào các khu vực ven biển như Bạc Liêu và Cà Mau. Sự mở rộng này được thúc đẩy bởi nguồn gió dồi dào và ít xung đột về sử dụng đất hơn.
Các sáng kiến chính bao gồm:
Tối giản hóa thủ tục cấp phép: Bộ Tài nguyên và Môi trường đã rút ngắn thời gian phê duyệt các dự án điện gió ngoài khơi từ 18 tháng xuống còn 12 tháng.
Hợp tác công-tư: Việt Nam dự kiến mở đấu thầu cho 3 GW công suất điện ngoài khơi vào năm 2026, với sự quan tâm từ các doanh nghiệp quốc tế như Ørsted của Đan Mạch và Mingyang Energy của Trung Quốc.
Nâng cấp lưới điện: Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đang đầu tư 2 tỷ USD để xây dựng các tuyến truyền tải điện từ các trung tâm điện gió ngoài khơi đến các khu công nghiệp.
Đẩy mạnh chính sách và tác động kinh tế
Sự chuyển dịch năng lượng này phù hợp với mục tiêu tổng thể của Việt Nam trong việc giảm phụ thuộc vào than đá. Hiện nay, than đá chiếm 45% sản lượng điện, nhưng Chính phủ đặt mục tiêu giảm xuống còn 30% vào năm 2030. Điện gió ngoài khơi, với hệ số khả dụng cao hơn (40–50% so với 15–20% của điện mặt trời), mang lại một phương án thay thế đáng tin cậy hơn.
Tuy nhiên, vẫn còn những thách thức. Các dự án điện gió ngoài khơi yêu cầu vốn đầu tư ban đầu từ 3–4 triệu USD mỗi MW, so với mức 1,2 triệu USD cho điện mặt trời. Để thu hút vốn đầu tư, Việt Nam đã đưa ra các ưu đãi về thuế, bao gồm miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong 10 năm đối với các nhà phát triển điện gió.
Những thay đổi chính sách này cũng mang ý nghĩa địa chính trị. Việc Việt Nam chuyển từ năng lượng mặt trời sang gió có thể làm lại các quan hệ đối tác thương mại năng lượng của nước này. Trong khi các công ty Trung Quốc thống trị chuỗi cung ứng điện mặt trời, thì các doanh nghiệp châu Âu như Siemens Gamesa và Vestas đang dẫn đầu trong việc chuyển giao công nghệ điện gió ngoài khơi. Việc đa dạng hóa này có thể giảm sự phụ thuộc của Việt Nam vào bất kỳ thị trường đơn lẻ nào.
Bối cảnh toàn cầu và triển vọng tương lai
Chiến lược của Việt Nam phản ánh xu hướng rộng lớn hơn ở Đông Nam Á. Các quốc gia như Indonesia và Thái Lan cũng đang ưu tiên phát triển điện gió ngoài khơi, với lý do về ổn định lưới điện và hạn chế về đất đai. Đối với Việt Nam, quá trình chuyển đổi này rất cấp bách: nhu cầu điện dự kiến đạt 727 tỷ kWh vào năm 2025, trong đó các ngành công nghiệp tiêu thụ 70% tổng lượng điện.
Trong thời gian tới, thành công của điện gió ngoài khơi sẽ phụ thuộc vào phát triển cơ sở hạ tầng và niềm tin của nhà đầu tư. Nếu Việt Nam đạt được mục tiêu 6 GW vào năm 2030, nước này có thể trở thành một quốc gia dẫn đầu khu vực về năng lượng tái tạo, định vị bản thân như một trung tâm xuất khẩu công nghệ xanh.
Hiện tại, ngành năng lượng đang tập trung vào việc triển khai thực hiện. Như ông Nguyễn Văn Dũng, Phó Giám đốc EVN, đã phát biểu: “Điện gió ngoài khơi không chỉ là một lựa chọn—mà là nhu cầu thiết yếu cho tương lai bền vững của Việt Nam.”
EN
